Wielewaal: tropisch geel en mysterieus geluid

De Wielewaal (Oriolus oriolus) is misschien wel de meest tropisch ogende vogel van Nederland. Met zijn felgele verenkleed en melodieuze zang zou je hem verwachten in een regenwoud, maar hij broedt gewoon hier – verstopt in het gebladerte van hoge bomen. Toch blijft hij voor velen een mysterieuze verschijning. Want ondanks zijn opvallende kleur zie je hem zelden. Je hoort hem eerder dan je hem ziet.

Herkenning: Geel met een geheim

De mannelijke Wielewaal is onmiskenbaar: knalgeel met zwarte vleugels en staart. Een kleurencombinatie die je hart even sneller doet slaan als je hem onverwacht ziet overvliegen. Het vrouwtje is iets minder uitbundig gekleurd, met groengele tinten en een minder scherp contrast. Beide geslachten hebben een rode snavel en een kenmerkende, fluitende zang die klinkt als "dudeljo-duudeljo". Een geluid dat vaak wordt omschreven als warm, exotisch en weemoedig – bijna alsof de zomer er zelf mee begint.

Leefgebied: hoog in de bomen

De Wielewaal houdt van loofbossen, parken en boomrijke cultuurlandschappen, bij voorkeur met oude hoge bomen. Denk aan populierenrijen langs rivieren, boomgaarden of landgoederen. Hij blijft vaak hoog in de kruinen, wat hem lastig waarneembaar maakt. Je hoort zijn zang en weet: hij is dichtbij. Maar je ziet hem zelden. Een echte vogel voor de verrekijker, en het geduldige oog.

Trekgedrag: zomer in Nederland, winter in Afrika

De Wielewaal is een uitgesproken trekvogel. Hij brengt de winter door in tropisch Afrika, en keert in mei terug naar Nederland om hier te broeden. In augustus vertrekt hij alweer. Dat maakt de maanden mei tot juli de beste tijd om hem te zoeken – of liever gezegd: te beluisteren.

Voedsel: fruit en insecten

Zijn dieet bestaat uit insecten, larven, rupsen, maar ook uit bessen en zacht fruit. In warme zomers zie je hem soms foerageren op kersen of bramen. Hij beweegt zich soepel tussen de takken en pikt behendig zijn prooien of vruchten weg. Ook daarin is hij vaak moeilijk te volgen – een schaduw tussen het groen, net buiten je zichtveld.

Een vogel met symboliek

De Wielewaal is niet alleen een feest voor het oor, maar ook een vogel vol symboliek. Hij verschijnt, zingt, en verdwijnt weer – alsof hij ons herinnert aan het belang van het moment. Zijn zang roept melancholie op, maar ook vreugde. Een vogel van contrasten: zichtbaar maar onzichtbaar, luid zingend maar moeilijk te vinden.

Voor veel mensen staat de Wielewaal symbool voor schoonheid die zich niet laat afdwingen. Je moet er naar op zoek gaan, geduld hebben, goed luisteren. En als je geluk hebt: dan word je beloond met een glimp van geel goud tussen het lover.

Waar kun je hem horen?

🔸 De Biesbosch – Vooral in de Hollandse Biesbosch kun je in mei en juni regelmatig de zang van de Wielewaal horen. Zoek bij oude wilgen of populieren.

🔸 De Veluwezoom en Utrechtse Heuvelrug – Hier, in de overgang van loofbos en open landschap, broeden geregeld meerdere Wielewalen.

🔸 Langs de rivieren – Denk aan de Linge, de Waal of de IJssel. Vooral bij boomrijke dijken en uiterwaarden heb je kans.

Een goede tip: kom vroeg in de ochtend of juist in de late namiddag. Dan is de zang het best te horen.

Weetje: Ooit een lokvogel van de adel

Vroeger werd de zang van de Wielewaal zo gewaardeerd dat de vogel wel eens gevangen werd om als kooivogel te dienen. De adel gebruikte hem als lokvogel – niet om andere Wielewalen te vangen, maar vanwege zijn rustgevende gezang. Gelukkig zijn die tijden voorbij, en laten we deze zangvogel nu met rust.

Samenvattend

Wil je zelf de zang van de Wielewaal leren herkennen? Ga dan eens mee op excursie tijdens het broedseizoen. Of luister op vroege ochtenden langs populierenrijen en laat je verrassen door zijn tropische stem. Meer weten? Bekijk de excursies op vogelwachteradriaan.nl/excursies.

🐦 Gevleugelde groeten,
Vogelwachter Adriaan